بی‌اعتمادیِ مثبت.
این بحث اونقدر برام مهمه که مدتهاست هی بالاپایین میکنم ببینم چطوری بنویسم که واااقعا اثرگذار باشه و حتی اگر شده یک نفر به این جرگه‌ی بی‌اعتمادیِ مثبت بپیونده. و البته قبلا هم ازش نوشتم.
نمیدونم میتونم از پسش بربیام یا نه ولی بسم الله و بالله و علی برکت الله می‌نویسم.
این رو بدونید دوستان که وقتی کسی عقیده و فکرش رو خودش شخصاً با تحقیق خودش و علاقه‌ی خودش انتخاب کرده باشه برای اون عقیده ارزش قائله و اجازه نمی‌ده هر حرفی به عقیده‌ش حمله کنه. این تعصب نیست. این حصاربندی نیست. این ارزش قائل شدنه. درست مثل فاصله‌ی غرور و اعتماد به نفس. شما باید اعتماد به نفس بالایی داشته باشید و از طرفی نباید مغرور باشید. اینجا هم همینه. شما باید برای عقایدتون و ارزشهاتون و فکرتون ارزش قائل باشید و در عین حال نباید تعصب نابجا داشته باشید و چشم و گوش و قلبتون رو مهر و موم کنید. اگر کسی می‌خواد عقاید شما رو به چالش بکشه باید برای حرفش دلیل بیاره و بنیان عقیده رو نشانه بره. نه اینکه از این طرف و اون طرف مصداق جمع کنه و به خورد شما بده و منتظر باشه بنیان فکریتون به همین سادگی به هم بریزه (که متاسفانه گاهی خیلی راحت به هم میریزه!)
باری به هرجهت نباشید و برای خودتون و شخصیتتون و افکارتون(که حتما محققانه به دست اومده) ارزش قائل باشید. اجازه ندین هرکس هرچیزی رو به اسم عقیده و حرف درست به خورد شما بده.
و البته اجازه بدین آدمها عقایدتون رو به چالش بکشند. این خیلی براتون مفیده. خیلی خیلی.
قصد این پست اینه که بیایم و یه قراری با خودمون بذاریم و در زندگیمون حرف هیچ بنی‌بشری رو باور نکنیم!
من خودم هیچ ادعایی، هیچ حرف و هیچ جمله‌ی خبری رو "باور" نمیکنم و تا وقتی از صحتش "مطمئن" نشدم برای هیچ احدی هم نقل نمیکنم. من اسم اینو گذاشته‌م "بی‌اعتمادیِ مثبت". که یکی از ضروری‌ترین نیازهای جوامع و علی‌الخصوص جامعه‌ی شایعه‌خیز ماست.
خب این بی‌اعتمادیِ مثبت یه سطوحی داره که باید کاملا هوشیارانه توسط خودتون تعریف بشه. مثلا چی؟ مثلا لیست معتمدینتون. که البته باید بدونید اینها تو چه زمینه‌هایی معتمد حساب میشن. نمیشه کسی تو همه‌ی زمینه‌ها حرفش حجت باشه. چون هیچ‌کس تو همه‌ی زمینه‌ها متخصص نیست. احساسی آدم انتخاب نکنین. مثلا اینکه حرفهای والدینتون رو در زمینه‌ی سیاست باور بکنین یا نه. در نقل قولهای فامیلی چطور؟ ادعای همسایه‌تون رو باور بکنین یا نه. ادعای همسرتون در مورد پژوهش‌های علمی رو باور بکنین یا نه. در موضوع دین و سیاست و جناح‌ها چطور؟ حرف کی رو باور کنیم؟ این هوشیاری خییییلی مهمه. یه وقتی هست شما به پدرتون صد درصد اعتماد دارین. هرچی ایشون بگه دربست قبول میکنین. خب باشه قبوله. حالا همین پدرِ شما با ادعای صحت، ماجرایی برای شما نقل می‌کنه و شما هم قبول میکنید و باور میکنید. خب اینم قبوله.
فردا روز دوستتون میاد خلاف اون ادعا رو به شما میگه. طبیعتاً شما قبول نمی‌کنید. میگید دلیل بیار. سند و مدرک رو می‌کنه. و شما اصالتِ سند رو بررسی میکنید می‌بینید سندش صحیحه. خب دیگه شما ناچار هستید در مقابل سند و مدرکش تسلیم بشید. حالا چی میشه؟ اولین کاری که باید و باید انجام بدید اینه که پدرتون رو از لیست معتمدین در اون حوزه خارج کنید. اعتماد شما به پدرتون در اون حوزه‌ی خاص باید از صد درصد برسه به صفر درصد. باید و باید از حالا هرچی که میگه رو بررسی کنید و بعد قبول کنید.
من شخصاً هیچ حرفی رو از هیچ‌کسی باور نمیکنم مگر اینکه خودم شخصاً به صحتش پی ببرم یا اینکه گروهی از خبرگان مورد اعتمادم در اون زمینه (نه یک نفر! یک گروووووه!) اون حرف و ادعا رو تصدیق کنند.
برای من اونهایی مورد اعتمادم هستند که مثل خودمن. مثلا مستر کللللی زحمت کشیده که به لیست من وارد شده اما باز هم نه در همه حوزه‌ها. در حوزه‌های خاص حرفش برام حجته ولی همین مستر اگر چیزی بگه و ادعا کنه که حرفش درسته و بعد برام رو بشه که اشتباه گفته بلافاصله از لیست معتمدینم در اون حوزه خارج میشه.
برای خانواده‌ی ما(من و مستر) خییییلی مهمه که خودمون رو بازیچه‌ی دست جریانات نکنیم. حالا این جریان یه وقتی در سطح کلان و دین و مذهب و جناح های سیاسیه که به راحتی آدمها رو بازی میدن و یه وقتی هم در سطح ماجراهای میان خانوادگیه.
اینکه کسی بهمون بگه فلانی این کار رو کرد و این حرف رو زد و این غیبت رو از تو کرد و این تهمت رو بهت زد برای من و مستر ذره‌ای اهمیت نداره چون اونقدر برای خودمون ارزش قائل هستیم که هرچیزی و هر حرفی رو باور نکنیم و نسبت بهش موضع نگیریم. و این باعث شده که خیلی از خبرهای خاله‌زنکی فامیل اصلاً برای ما گفته نشه. خودشون میدونن ما اهلش نیستیم.
یه زمانی خودمو خفه میکردم که تا وقتی یک حرفی منبع نداره باورش نکنید. حالا باید بگم تا وقتی اعتبار یک منبع رو نسنجیدین اون حرف رو باور نکنین.
من وقتی می‌بینم کسی در مورد یک ادعایی پستی نوشته و برای اون پست منبع هم ارائه کرده تا وقتی ته و توی منبع و نویسنده‌ش و عقایدش و مسیرش رو درنیارم هیچ ادعایی از اون منبع رو باور نمیکنم. چرا به صرفِ منبع دیدن زیرِ پست‌ها حرف‌ها و ادعاها رو باور می‌کنیم و نشر هم میدیم؟ چرا واقعا؟!
اونم تو این دوره‌ی وانفساه که هرکسی برای رواج یک ادعا و یک شایعه در سطح جامعه ممکنه حتی اجیر شده باشه و دستمزد بگیره و اصولا شبکه‌های خبری و اجتماعی کاملا براساس همین رویکردهای زودباورانه‌ی مردم بنا شدن و از سادگیِ آدمها به راحتی استفاده می‌کنن و هرچی می‌خوان رو به خورد مغزهای من و شما میدن. خب اینجور آدمها در شبکه مجازی وبلاگ هم هستند.
لازم نیست با آدمها درگیر بشید یا برچسبِ غیرقابل اعتماد بودن بهشون بزنید. نه! شاید در یک نقل قول خطا کرده باشند. اما شما خودتون باید همیشه هوشیار بمونید. بابا شما دینی دارید، مسلکی دارید، عقیده‌ای دارید. چرا اجازه میدین هرکسی هرچیزی علیه تفکرات شما بگه و شما نه‌تنها قدرت حمایت از عقیده‌تون رو نداشته باشید بلکه حرف او رو هم باور کنید. اگر دین و عقیده‌ای ندارید که هیچی. اگر عقیده‌هایی دارید که محققانه نیست و براساس حرف اطرافیانتونه ک برید و به عقیده‌ی محققانه تبدیلش کنید. ولی اگر با تحقیق به عقیده‌ای دست پیدا کردین براش ارزش قائل باشین، محققانه به عقیده‌تون پایبند باشین و در برابر حملات و شایعات هوشیار باشین. این خیلی خیلی مهمه و البته تو این زمونه بسیار هم کمیابه...
هرچیزی رو هم باور نکنین! باورتون رو از سر راه آوردین؟
فلانی برد، فلانی دزدید، فلانی اختلاس کرد، فلان دزد از فلانی دستور گرفت، فلانی بی‌گناه بازداشت شد، فلانیِ بی‌گناه توسط فلانی با دستورِ مستقیمِ فلانی کشته شد، فلانی با اون همه جرم آزاد شد! خب بابا شما از همه‌ی جریانات همه‌ی فلانی‌ها واقعاً آگاه هستید؟ یا به صرفِ شنیدن تو اخبار و پست ها و بلاگها و ادعای یه سری از آدم‌هایی که هرگز منابع رسمی و معتبری نیستند، وارد بازی شدین و دارین به این شایعه‌پراکنی‌ها دامن می‌زنید؟ اصل اینه که مطلع باشیم، پیگیر باشیم، آگاه بشیم و مطالبه‌گر باشیم و به نظر من اولویت اول مطالبات از بدنه‌ی حکومت در این زمانه باید شفافیت باشه. اما تا وقتی شفافیتی وجود نداره قبل از رسیدن به آگاهیِ صد درصد هیچ حرفی رو باور نکنید و خودتون رو وارد بازی‌های سیاسی و اجتماعی نکنید.
همه‌مون در قبال چیزی که انتشار میدیم مسئولیم. همه‌مون.
+آه که چقدر دوست داشتم تعدادی مثال واقعی از پست‌ها و بلاگرها و جریانات سیاسی و اجتماعی که سادگی آدمها رو نشانه رفته رو ضمیمه پست کنم!
کرگدنِ بنفش
